Odkażanie podłoża (cz.2)
Problem zakażonego podłoża dotyczy także upraw roślin rosnących na miejscu stałym pod osłonami. Nagromadzone patogeny poprzez intensywną uprawę, często w monokulturze, niekoniecznie powodują uszkodzenia roślin. Zwykle nie zdajemy sobie sprawy, że niska zawartość patogenów odglebowych wcale nie musi powodować ich więdnięcia czy zamierania.
Kliknij tutaj, aby przeczytać pierwszą część tego artykułu: Odkażanie podłoża (cz.1)
Patogeny odglebowe
W praktyce ogrodniczej producenci niejednokrotnie wyrażają zdziwienie, że w danym roku uprawy nastąpiły liczne więdnięcia na skutek działalności patogenów odglebowych, zaś w latach ubiegłych nie było uszkodzeń. To najczęściej potwierdza, jak duże jest niebezpieczeństwo narastania populacji patogenów odglebowych przez kolejne lata.
W latach poprzednich może być małe nasilenie patogenów, co powoduje brak objawów chorobowych na roślinach, chociaż już może nastąpić częściowe porażanie systemu korzeniowego. A więc nawet kiedy brakuje w uprawie roślin egzemplarzy osłabionych czy więdnących, nie można wykluczyć braku patogenów odglebowych, które będą zagrażały roślinom w przyszłości.
Przekroczenie progu zagrożenia
Przy okazji warto przypomnieć podstawę definiowania ochrony roślin przed chorobami, jaką jest taki poziom liczebności czynnika infekcyjnego, przy którym następują straty gospodarcze. Tu warto wyjaśnić, że w środowisku glebowym zawsze będą zalegały różne patogeny, ale jeżeli ich zasób nie będzie przekraczał progu zagrożenia, to ich obecność nie ma większego znaczenia dla produkcji roślin.
Należy tylko mieć na uwadze możliwość ich gwałtownego rozwoju uzależnionego od stanu podłoża (uwilgotnienie, temperatura, kwasowość i struktura fizyczna), a także od systemu zmianowania gatunków uprawianych roślin. Warto tutaj zwrócić uwagę na specyficzną strukturę gatunkową organizmów pasożytniczych kształtującą się w ogrzewanych lub nieogrzewanych tunelach foliowych.
Ochrona roślin przed patogenami odglebowymi
W przypadku zgorzeli siewek podstawową metodą prewencji jest zaprawianie nasion dostępnymi zaprawami grzybobójczymi, na przykład Zaprawą Nasienną T 65 DS /WS, które chronią nie tylko przed patogenami znajdującymi się w podłożu, lecz także przed zasiedlającymi nasiona. Jest to metoda mało skuteczna przy silnym zainfekowaniu podłoża. W tej sytuacji wymagane jest zastosowanie podłoża wolnego od patogenów mogących spowodować zgorzel siewek. Wówczas połączona metoda ochrony poprzez zaprawianie i odkażenie podłoża może w pełni zabezpieczyć siewki przed zgorzelą.
Wpływ zakażonego podłoża na kondycję roślin
Znacznie większym problemem w uprawie roślin na miejscu stałym pod osłonami jest niekorzystny wpływ zakażonego podłoża na ich kondycję i zdrowotność. Bardzo często plantator dowiaduje się o silnym zakażeniu podłoża, kiedy pojedyncze rośliny lub ich pewna grupa więdnie i zamiera (zwykle w tak zwanych „ogniskach”). W takich okolicznościach ochrona interwencyjna jest w większości nierealna z uwagi na zaawansowany proces infekcji roślin przez patogeny.
Patogeny powodujące choroby pochodzenia odglebowego
Najgroźniejszymi sprawcami są grzyby z rodzaju Fusarium, Rhizoctonia organizmy z rodzaju Pythium, Phytophthora, a także bakterie z rodzaju Pseudomonas. Wymienione patogeny są sprawcami fuzariozy naczyniowej, fuzariozy zgorzelowej, rizoktoniozy.
Grzyby z rodzaju Botrytis i Sclerotinia są polifagami, czyli atakują praktycznie wszystkie gatunki roślin warzywnych. Niezwykle groźna na pomidorach jest choroba bakteryjna zwana rakiem bakteryjnym pomidora, powodowana przez Clavibacter michiganensis var michiganensis, oraz bakteria z rodzaju Pseudomonas atakująca na przykład sałatę. Na papryce dosyć poważną chorobą odglebową jest werticilioza powodowana przez Verticillium dahliae i V. albo-atrum.
Odkażanie podłoża
Odkażanie podłoży powinno się realizować co kilka lat w warunkach intensywnej produkcji roślin w tym samym podłożu. Niestety polityka rejestracji środków ochrony roślin we Wspólnocie Europejskiej zmierza do nieustannego ograniczania ich zakresu.
Środki do odkażania podłoża
Obecnie w Polsce dopuszczony jest Sadoplon 75 WP do odkażania podłoży do produkcji rozsady kapusty oraz Basamid 97 GR przeciwko chorobom powodowanym przez grzyby: Fusarium spp., Verticillium spp. i Colletotrichum. Niestety na tym się kończy zakres zwalczanych chorób pochodzenia odglebowego dopuszczonymi skutecznymi środkami grzybobójczymi w Polsce.
Jedynym rozwiązaniem ograniczającym problem zakażonych podłoży jest rozszerzenie rejestracji środków na inne gatunki roślin uprawnych. Co prawda parowanie podłoża stanowi alternatywę dla ochrony chemicznej, ale jako metoda kosztowna nie jest chętnie stosowana przez producentów warzyw.
Cała nadzieja tkwi w rozszerzeniu zakresu zastosowania Basamidu 97 GR, który wykazuje totalne działanie w stosunku do grzybów, organizmów grzybopodobnych, bakterii czy wirusów. Przy „okazji” niszczy formy szkodników w różnych stadiach rozwojowych, a także nasiona chwastów.
Jak stosować Basamid 97 GR?
Aby w pełni wykorzystać zalety preparatu Basamid 97 GR, należy spełnić kilka warunków podczas jego stosowania:
- Przed zabiegiem należy dokładnie usunąć resztki rośliny uprawnej i chwasty.
- Równomiernie rozsypać granulat na powierzchni gleby.
- Dokładnie wymieszać granulat z glebą, umieszczając go na głębokości 20–25 cm pod powierzchnią. Dostatecznie głębokie umieszczenie granulatu w glebie jest warunkiem skutecznego zwalczenia grzybów powodujących najgroźniejsze choroby odglebowe, takie jak Pythium spp., Rhizoctonia spp., Verticillium spp. czy Fusarium spp.
- Utrzymywać wysoką wilgotność gleby, zarówno w trakcie, jak i po zabiegu (po rozsypaniu i wymieszaniu granulatu zależy obficie podlać glebę).
- W celu utrzymania wilgoci w glebie oraz ograniczenia strat metylotiocjaninianu poprzez uwalnianie go do atmosfery, bezpośrednio po zabiegu traktowaną glebę należy szczelnie przykryć folią (minimalny okres przykrycia gleby powinien wynosić od 2 do 3 tygodni, w zależności od temperatury gleby).
- Temperatura gleby w momencie zabiegu i kilka dni po nim nie powinna być niższa niż 8°C. Gdy powyższe warunki stosowania preparatu zostaną spełnione, możemy być spokojni o jego dobre działanie i skuteczne wyeliminowanie patogenów glebowych na kolejne 2–3 lata.
Dr Jan Sobolewski
Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach
Polecane artykuły:
Odkażanie podłoża (cz.1)
Ochrona roślin warzywnych 2012 – wideo
Ochrona roślin warzywnych przed chorobami grzybowymi
