Bakteryjna kanciasta plamistość ogórka

Do tej pory za najgroźniejszą chorobę w uprawie ogórka uważano mączniaka rzekomego. Jednak w ubiegłym sezonie największe straty na plantacjach spowodowane były wystąpieniem bakteryjnej kanciastej plamistości ogórka. Pierwsze objawy porażenia roślin zaobserwowano już w pierwszej połowie lata.

Wykruszenie się tkanek przez porażenia oraz choroby na liściach.

Kanciastą plamistość wywołuje bakteria Pseudomonas syringae pv. lachrymans. Choroba ta występuje we wszystkich rejonach uprawy ogórka, może porażać również inne gatunki z rodziny dyniowatych. Z roku na rok jej występowanie narasta, co wiąże się z wysokimi temperaturami podczas lata. Bakterioza obserwowana jest przede wszystkim w uprawach polowych, w mniejszym nasileniu może występować również w uprawach pod osłonami. Powoduje zarówno znaczne obniżenie plonu, jak i pogorszenie jakości uzyskanych owoców.

Symptomy choroby

Pierwsze objawy choroby pojawiają się we wczesnej fazie rozwoju roślin na liścieniach w postaci okrągłych lub nieregularnych plamek sprawiających wrażenie jakby nasiąkniętych wodą. Tego samego rodzaju plamy występują na liściach, są ograniczone nerwami, przez co przybierają kanciasty kształt. Z czasem tkanka w obrębie plam brązowieje, a zamierając, przybiera kolor beżowy. Nekrotyczna tkanka łatwo ulega wykruszeniu i liście są wtedy postrzępione. Zasychanie i wykruszanie się martwej tkanki w liściach ogórków jest wynikiem naturalnego mechanizmu obronnego roślin, tzw. nadwrażliwości, która uniemożliwia rozprzestrzenianie się choroby w roślinie. W warunkach wysokiej wilgotności na spodniej stronie liścia pojawia się białawy śluzowaty wyciek bakteryjny – oznaka etiologiczna. Przy dużym nasileniu choroby plamy uwidaczniają się również na ogonkach liściowych, łodygach i owocach. Plamki na owocach są początkowo drobne, na nich także pojawiają się białe śluzowate kropelki, które wysychając, tworzą białą skorupkę.

Rozwój zagrożenia

Choroba rozwija się najszybciej w temperaturze od 1 do 35°C, jednakże optymalne dla rozwoju i silnego porażenia to 25–27°C. Źródłem infekcji pierwotnych są porażone nasiona oraz resztki porażonych roślin. W okresie wegetacji zakażeń wtórnych dokonują bakterie znajdujące się w śluzowatych wyciekach, rozprzestrzeniane wraz z rozpryskującymi się kroplami deszczu, przenoszone przez owady, a także poprzez używane narzędzia w trakcie zabiegów pielęgnacyjnych. Do szybkiego rozwoju choroby dochodzi na plantacjach, na których zbiór przeprowadzany jest wcześnie rano, zanim na roślinach obeschnie rosa. Aktywność bakterii nasila się zwykle po obfitych opadach lub deszczowaniu plantacji w okresie, gdy utrzymuje się wysoka temperatura powietrza. Do nasilenia infekcji może przyczynić się także przenawożenie roślin azotem, co zwiększa istotnie podatność roślin na tę chorobę.

Metody agrotechniczne

Podobnie jak w przypadku większości chorób bakteryjnych, ważną rolę odgrywają metody agrotechniczne – odpowiedni dobór stanowiska pod uprawę i zmianowanie. Staranne niszczenie resztek po zbiorze ogórków ogranicza potencjał infekcyjny bakterii w przyszłym sezonie wegetatywnym. W przypadku silnego nasilenia choroby konieczna jest 2–3-letnia przerwa w uprawie roślin z rodziny dyniowatych. Podstawowym elementem zapobiegania porażeniu jest wysiew nasion zdrowych, co ograniczy źródło infekcji pierwotnych. Aby ustrzec się przed bakteryjną kanciastą plamistością ogórka, warto do uprawy wprowadzić odmiany odporne. Szczególnie dużą ostrożność należy zachować przy zbiorze ogórków na plantacji nasiennej, aby nie dopuścić do zbioru owoców porażonych przez Pseudomonas syringae pv. lachrymans.

W ochronie przed kanciastą plamistością ważne jest odpowiednie zapobieganie: w pierwszej kolejności pojawieniu się choroby, w drugiej – dalszemu rozprzestrzenianiu się na plantacji. Ważną rolę w walce z zagrożeniem odgrywają regularne lustracje plantacji (odpowiednio wczesne wykrycie roślin z pierwszymi objawami porażenia jest kluczem do sukcesu w zwalczeniu tej choroby). We wczesnej fazie porażenia objawy powodowane przez Pseudomonas syringae pv. lachrymans często mogą być mylone z objawami mączniaka rzekomego, lecz w przypadku bakteriozy pomocny w identyfikacji choroby jest śluzowaty wyciek na dolnej stronie liści. Po zauważeniu pierwszych porażonych roślin warto je usunąć w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się bakterii.

Analiza gleby jest pierwszym i podstawowym narzędziem, które daje początek do prawidłowego, racjonalnego, zróżnicowanego oraz ekonomicznego nawożenia. Na tym narzędziu powinno się opierać profesjonalne i indywidualne doradztwo.

Ochrona chemiczna

Zwalczanie bakteryjnej plamistości ogórka należy rozpocząć od razu po zauważeniu pierwszych symptomów. Im bardziej choroba rozprzestrzeni się na plantacji, tym trudniej będzie ją wyeliminować. W zwalczaniu i ograniczaniu kanciastej plamistości wysoką skutecznością charakteryzują się preparaty miedziowe zawierające wodorotlenek i tlenochlorek miedzi. Rośliny należy opryskiwać tuż po zaobserwowaniu pierwszych objawów i powtarzać zabiegi co ok. siedem dni (w przypadku wystąpienia obfitych opadów i zmycia preparatu trzeba wykonać dodatkowy zabieg). Ostatni oprysk należy wykonać na początku kwitnienia ze względu na siedmiodniową karencję. Specyfika działania tych preparatów polega na stopniowym uwalnianiu jonów, tworzeniu niekorzystnego środowiska dla patogenów, uniemożliwiając im rozwój.

Nekrotyzacja tkanki na liściach roślin

Ponadto preparaty miedziowe wykazują niskie ryzyko wystąpienia odporności. Środki te dozwolone są zarówno w produkcji konwencjonalnej, jak i dopuszczone w Integrowanej Produkcji Roślin. Wielu producentów podchodzi do preparatów miedziowych z pewnymi obawami, bojąc się ryzyka wystąpienia fitotoksyczności i poparzenia roślin. Jednak przy zachowaniu zasad ich stosowania, tj. w godzinach porannych lub w nocy, nie przy bezpośrednim nasłonecznieniu i wysokiej temperaturze, wykorzystanie preparatów miedziowych jest w pełni bezpieczne dla roślin. Do ochrony polecane są preparaty miedziowe zawierające tlenochlorek miedzi, jak np. Miedzian 50 WP (2,5–3 kg/ha), Miedzian Extra 350 SC (2–2,5 l/ha) oraz oparte na wodorotlenku miedzi, np. Curzate Cu 79,5 WP (2,5 kg/ha). Zaleca się także użycie preparatów zawierających miedź, która wykazuje właściwości bakteriobójcze. W tym czasie można zastosować płynny nawóz zawierający miedź – Cuproflox 70 lub Cuproflox 38. Produkty te różnią się jedynie zawartością miedzi. Mianowicie Cuproflox 70 zawiera 35% miedzi całkowitej, tj. 693 g w jednym litrze. Zalecana dawka to 1,3–1,6 l/ha w 500 l wody. Zabieg należy wykonać po wytworzeniu się sześciu liści, a następnie powtórzyć 1–3 zabiegi w odstępach 14 dni. Preparat Cuproflox 38 zawiera 25,3% miedzi całkowitej, tj. 380 g w jednym litrze. Zalecana dawka to 2,5–3,0 l/ha w 500 l wody. Zabieg wykonywany jest po wytworzeniu się sześciu liści, a następnie powtarza w liczbie 1–3 zabiegów w odstępach 14 dni. Preparat Cuproflox wykazuje podwójne działanie po zastosowaniu na poszczególne uprawy, ponieważ działa jako silny środek odżywczy uzupełniający niedobory miedzi oraz zwiększa odporność roślin na niekorzystne warunki atmosferyczne i siedliskowe, a tym samym uruchamia mechanizmy obronne przeciwko czynnikom biotycznym.

Początkowe objawy bakteryjnej kanciastej plamistości na liściach ogórka

Innowacyjne rozwiązania technologiczne

Zapobieganie skutkom wystąpienia chorób bakteryjnych i ich ograniczanie uzyskujemy poprzez wdrażanie w programy ochrony preparatów wspomagających. Tak też działają produkty zawierające aktywny jon fosforynowy, jak również preparaty z pierwiastkami zamkniętymi w nanocząsteczkach Viflo Cal S i Viflo Cu-B. Innowacyjność serii nawozów Viflo polega m.in. na zastosowaniu nanotechnologii. Bardzo małe rozmiary umożliwiają szybkie przemieszczanie się nanocząsteczek po całej roślinie. Udowodniono ich skuteczne działanie bakteriobójcze (nanosrebra i nanomiedzi). Viflo Cu-B jest nawozem, w którym składniki pokarmowe są skompleksowane kwasem glukonowym. Połączenie dwóch elementów (B i Cu) zapewnia bardzo szybkie pobieranie składników pokarmowych i wysoką skuteczność we wspomaganiu ograniczenia rozwoju chorób grzybowych i bakteryjnych. Szczególnie dotyczy to chorób bakteryjnych. Viflo Cu-B jest skuteczne za sprawą nanocząsteczek Cu, które działają systemicznie, a w nawozie ich zawartość wynosi 4%. Nawozy te są w pełni bezpieczne, nie posiadają okresów karencji i prewencji oraz nie zostawiają pozostałości w owocach (szczególnie ważne w przypadku owoców truskawki). Dodatkowo oprócz znacznej poprawy prowadzonej ochrony oraz uruchomienia mechanizmów obronnych wpływają korzystnie na parametry jakościowe i ilościowe uzyskiwanego plonu (jędrność, zawartość cukru).

Cuproflox 70 / Viflo Cal S / Viflo Cu-B

 Karolina Felczak

Więcej informacji o produktach znajdą Państwo tutaj.