Skuteczne zwalczanie szkodników w kapuście

W produkcji warzyw kapustnych występuje wiele czynników powodujących ograniczenie wielkości i jakości plonu. Z pewnością należą do nich niektóre szkodniki. Zmiany klimatu oraz kurcząca się lista zarejestrowanych insektycydów powodują, że agrofagi te są coraz trudniejsze do zwalczenia. Tym bardziej warto sięgać po dostępne skuteczne rozwiązania pozwalające wykorzystać potencjał plonotwórczy stanowiska, odmiany i stosowanej agrotechniki.

Justyna Pacześna-Mikurenda

W Polsce warzywa kapustne (m.in. kapusty głowiaste, kalafior, brokuł, kalarepa) są uprawiane na największej powierzchni w stosunku do innych gatunków warzyw gruntowych. W okresie wegetacji występuje na nich wiele szkodników, m.in. gąsienice motyli (bielinka kapustnika, bielinka rzepnika, piętnówki kapustnicy, błyszczki jarzynówki, tantnisia krzyżowiaczka) oraz mszyce, mączliki, wciornastki. Mogą one powodować znaczne straty w plonie. Znajomość biologii, morfologii i szkodliwości tych agrofagów ułatwia ich zwalczanie.

Tantniś krzyżowiaczek

W ostatnich sezonach tantniś krzyżowiaczek jest chyba numerem 1 w kategorii najbardziej dokuczliwych szkodników w uprawach kapusty. Warto przypomnieć, jak wygląda ten agrofag, ponieważ jego gąsienice można pomylić z gąsienicami innego szkodnika. Dorosły motyl jest mały – rozpiętość skrzydeł 16–17 mm. Ich przednia para jest wąska, szarobrązowa, druga – z długą frędzlą, obie dorastają do 10 mm. Starsze gąsienice są zielone, słabo owłosione, z czarną głową. Rozwój tantnisia trwa około miesiąca. Liczba pokoleń, których może być kilka, zależy od temperatury powietrza (sprzyja im pogoda sucha i słoneczna). Gąsienice żerują na spodniej stronie liści, zgryzając miękisz, ale nie naruszając górnej skórki. Skutkiem są liczne, drobne „okienka”. W tym okresie skórka pęka i tworzą się dziurki. W młodych roślinach agrofag uszkadza liście sercowe, wskutek czego kapusta nie wiąże główek.

W ramach integrowanej ochrony roślin zabiegi zwalczania należy prowadzić, bazując na monitoringu nalotu szkodnika. Opryskiwanie wykonuje się po stwierdzeniu przekroczenia progu szkodliwości.

Mączlik warzywny

To numer 2 w kategorii najbardziej dokuczliwych szkodników w uprawach kapusty. Ostatnie sezony zapisały się w pamięci producentów tego warzywa jako te z bardzo licznymi populacjami tak zwanej białej muchy. Szkodnik ma w sezonie od 3 do 5 pokoleń, przy czym im cieplej, tym szybciej następuje jego rozwój. Samica może złożyć do 150 jaj. Szkody wyrządzają osobniki dorosłe i larwy. Mączlik pobiera soki roślinne, co w konsekwencji osłabia kapustę i powoduje zahamowanie wzrostu. Na polach, na których jest nasilenie występowania mączlika, często widoczne są ciemne plamy – to grzyby sadzakowe rozwijające się na spadzi miodowej wydzielanej przez mączliki podczas pobierania soków. Grzyby sadzakowe ograniczają fotosyntezę i oddychanie roślin kapusty.

Wciornastek ex aequo z mszycami

Według oceny plantatorów trzecie miejsce na podium w kategorii najbardziej dokuczliwych szkodników w uprawach kapusty zajmują wciornastek i mszyce. Ostatnie lata pokazały, jak mocno uderza wciornastek, opanowując warzywa kapustne oraz cebulę. Podobnie jak w przypadku mączlika, niebezpieczeństwo dla roślin stanowią zarówno osobniki dorosłe, jak i larwy, które odżywiają się sokiem komórkowym. Objawy żerowania wciornastka to drobne, jasne wyrośla. Mszyca kapuściana równie mocno gnębi kapustę. W ostatnich sezonach jej kolonie są bardzo liczne we wszystkich rejonach Polski. Liście w miejscu bytowania mszyc ulegają zniekształceniu, zwijają się łyżeczkowato. Próg zagrożenia to 60 owadów na kolejnych dziesięciu roślinach w rzędzie.

Bielinki: kapustniki rzepnik

Szkodnikami o gospodarczym znaczeniu na plantacjach kapusty są także bielinki – kapustnik i rzepnik. Motyl kapustnika jest duży – rozpiętość skrzydeł 5–6 cm. Skrzydła są mlecznobiałe, z żółtawym odcieniem i brunatnymi lub czarnymi plamami. Jaja są żółtopomarańczowe, wydłużone i żebrowane. Gąsienice początkowo mają barwę jasnozieloną i dużą czarną głowę. W miarę rozwoju stają się niebieskozielone, z czarnymi i żółtymi paskami. Dorosła gąsienica ma długość mniej więcej 4,5 cm. Motyle pokolenia letniego pojawiają się w drugiej dekadzie lipca. To pokolenie jest liczniejsze od wiosennego. Samice składają złoża jaj (liczące od kilkudziesięciu do ponad stu sztuk) na spodniej stronie liści. Gąsienice po wylęgnięciu żerują gromadnie, później rozchodzą się po całej roślinie, powodując gołożery. Natomiast motyl rzepnika jest biały i nieco mniejszy od bielinka kapustnika. Jego skrzydła mają rozpiętość około 4 cm i czarne plamki. Jaja są żółte. Gąsienica jest aksamitna, matowa i zielona, z żółtymi paskami wzdłuż grzbietu i boków. Letnie pokolenie rzepnika pojawia się w lipcu i jest aktywne do sierpnia. Samice składają jaja pojedynczo, czasem 2–3 obok siebie. Gąsienice żerują pojedynczo, wygryzając w liściach dziury między ich nerwami. Starsze gąsie nice wgryzają się w luźne główki kapusty oraz róż kalafiora i brokułu, gdzie żerują, zanieczyszczając je odchodami.

Sprawdzone preparaty do zwalczania szkodników kapusty

W ramach integrowanej ochrony roślin zabiegi zwalczania szkodników należy prowadzić, bazując na monitoringu nalotu szkodnika. Opryskiwanie wykonuje się po stwierdzeniu przekroczenia progu szkodliwości. Godnym polecenia preparatem, zarejestrowanym do zwalczania szkodników w uprawie kapusty, jest Delfin WG. To środek mikrobiologiczny na bazie zarodników i kryształów Bacillus thuringiensis ssp. kurstaki. Warto podkreślić, że już kilka godzin po jego spożyciu gąsienice przerywają żerowanie, a po paru dniach obumierają. Trzeba mieć na uwadze fakt, że na działanie preparatu Delfin WG bardziej wrażliwe są młode gąsienice niż starsze. Zalecana dawka do oprysku kapusty głowiastej białej, kapusty głowiastej czerwonej, kapusty pekińskiej, kapusty włoskiej, kapusty brukselskiej w uprawie w gruncie to 0,75 kg środka/ha. Bardzo dobre efekty zabiegu pozwala uzyskać dodatek adiuwanta do cieczy roboczej, np. Prolongera. Delfin WG jest kompatybilny z większością obecnie używanych produktów, z wyjątkiem tych o charakterze zasadowym. Mając na względzie przeciwdziałanie budowaniu odporności przez agrofagi, warto pamiętać o preparacie Affirm 095 SG (substancja czynna: benzoesan emamektyny). To wart uwagi środek o działaniu kontaktowym i żołądkowym, zarejestrowany na wiele szkodników kapusty. Ma właściwości wgłębne i translaminarne. Długie działanie insektycydu przeciwko szkodnikom zapewnione jest dzięki jego szybkiemu wnikaniu do rośliny (działa do 2 tygodni). W uprawie kapusty zaleca się stosowanie 2 kg preparatu/ha.

A co na wszędobylskie wciornastki? Bardzo dobre efekty wykazuje preparat Limocide (substancja czynna to olejek pomarańczowy) – insektycyd, akarycyd i fungicyd w jednym, w formie mikroemulsji (ME) gotowej do użycia. Działa kontaktowo i jest przeznaczony do zwalczania szkodników o miękkiej budowie ciała, takich jak wciornastki. Warto pamiętać, że ilość cieczy roboczej należy dostosować do wielkości roślin. Dawka preparatu to 4 l/ha. Do zwalczania mączlików i mszyc zarazem sprawdzi się preparat Teppeki 50 WG. Środek działa na owady kontaktowo i żołądkowo, na roślinie wgłębnie i systemicznie. Z tych względów bardzo skutecznie zwalcza owady o aparacie gębowym kłująco-ssącym. Świetnie daje sobie radę z mszycami odpornymi na inne grupy insektycydów. Niszczy wszystkie aktywne stadia rozwojowe tej grupy owadów. W uprawie kapusty rekomendowana jest dawka 0,14 kg/ha.