Ostatnie lata pokazały, że wciornastki coraz powszechniej występują w dużym nasileniu (ciepła i słoneczna pogoda sprzyja rozwojowi tego agrofaga), a ich niekontrolowane inwazje spowodowały znaczny spadek wydajności wielu plantacji cebuli. Thrips tabaci, czyli wciornastek tytoniowiec, jest głównym szkodnikiem uprawy cebuli. Kontrola liczebności wciornastka ma kluczowe znaczenie dla rentowności produkcji tego popularnego warzywa.

Żerowanie wciornastków może zmniejszyć wydajność plonu o 30–50%, ale straty mogą być dotkliwsze, ponieważ agrofag przenosi różne choroby. Uszkadzając liście, „otwiera okno” patogenom – zwłaszcza grzybom. Warto pamiętać, że wciornastek tytoniowiec jest szkodnikiem żerującym i zasiedlającym ponad 300 gatunków roślin uprawnych i dziko rosnących. Występuje na terenie całego kraju. W uprawach warzywniczych wciornastki największe szkody powodują na warzywach cebulowych (cebula, por, czosnek, szczypiorek) i kapustnych. Pod osłonami uszkadzają np. paprykę.

Trudny przeciwnik

Wciornastek to niełatwy przeciwnik m.in. ze względu na rozmiar. Dorosły osobnik mierzy zaledwie 0,8–1,2 mm. Te maleńkie, przez co trudno dostrzegalne szkodniki, atakując, czynią duże spustoszenie na plantacji. Szkody wyrządzają zarówno osobniki dorosłe, jak i aktywne stadia larwalne – pokarmem dla nich jest sok komórkowy roślin. W miejscu nakłucia i pobrania soku komórkowego powstają białosrebrzyste plamki. Przy bardzo licznej populacji agrofaga liście stają się początkowo białe, srebrne, następnie mogą zasychać.

Siłą wciornastków jest też bardzo szybki rozwój. Literatura podaje, że rozwój jednej generacji trwa 18–30 dni (ciepła i sucha pogoda, jak wcześniej wspomniano, sprzyja im i przyspiesza ich rozwój).

• Osobniki dorosłe z pokoleń wiosennych i letnich są najczęściej jasnożółte lub szare.
• Osobniki z pokolenia zimującego są ciemno zabarwione, prawie brunatne.
• Larwy są podobne do postaci dorosłych, ale bezskrzydłe, zielonożółte.

Wciornastki zimują jako owady dorosłe, najczęściej w miejscu żerowania, w wierzchniej warstwie gleby, w resztkach roślin, na miedzach, nieużytkach, na plantacjach z roślinami wieloletnimi, a także w przechowalniach i szklarniach, gdzie mogą rozwijać się przez cały rok.

Ochrona

W ochronie plantacji przed wciornastkami bardzo ważne są działania zapobiegawcze. Nie należy bagatelizować kwestii niszczenia resztek pożniwnych czy sąsiedztwa upraw roślin żywicielskich wciornastków (np. korzystniej jest obsiać pole cebuli kukurydzą niż zbożem).

W okresie wegetacyjnym zaleca się częste lustracje pola – podczas upałów co 3 dni. Sprawdzonym i niewymagającym dużych nakładów sposobem monitorowania nalotu agrofaga jest ustawianie niebieskich tablic lepowych. Ta metoda dostarcza informacji o nalocie i szacowanej liczebności szkodnika.

W momencie przekroczenia progu zagrożenia, który w przypadku wciornastków na plantacji cebuli wynosi 6–10 szkodników na 1 roślinie w fazie 3–5 liści, należy wykonać zabiegi chemiczne.

Preparatem, który warto uwzględnić w programie zwalczania wciornastków w cebuli, jest Cyperkil Max 500 SC. Jest to insektycyd w formie dobrze rozpuszczalnego koncentratu o działaniu kontaktowym i żołądkowym. Zabieg należy wykonać, używając 0,05 l Cyperkilu Max 500 SC. Warto pamiętać, że środek działa najskuteczniej w temperaturze do 20°C.

Wartym uwagi rozwiązaniem jest stosunkowo nowy produkt (wprowadzony na rynek pod koniec 2018 roku) w ofercie firmy Agrosimex – Limocide. To insektycyd, akarycyd i fungicyd, którego substancją czynną jest olejek pomarańczowy w formie mikroemulsji (ME) gotowej do użycia. Preparat ma działanie kontaktowe i przeznaczony jest do zwalczania szkodników o miękkiej budowie ciała, takich jak mączliki, wciornastki, skoczki, miodówki itp. oraz roztocze. Na plantacjach cebuli – zarówno konwencjonalnych, jak i ekologicznych – Limocide poleca się stosować przeciwko wciornastkom w dawce 3,2 l/ha. Preparat można aplikować od fazy 2. Liścia do fazy pełnej dojrzałości cebuli. Okres karencji wynosi zaledwie 1 dzień.

Justyna Pacześna-Mikurenda